สวนขี้คร้าน ห้องทดลองขนาดย่อม - โครงสร้างเติมน้ำใต้ดิน

[boon_song]

ขอถามอีกครั้งครับ

ข้อมูลฝนตกของแต่ละจังหวัดหาได้จากที่ไหนครับ  ติดใจมาตั้งแต่อ่านเจอ ครั้งแรกๆแล้วแต่เกรงใจ ไม่กล้าถาม

คราวนี้พูดซ้ำอีก ไหนๆ ก็ไหนๆแล้ว ขอถามเลยดีกว่า อย่าให้คาใจเลย

ขอบคุณล่วงหน้าครับ

[Teerapan]- ปกติผมจะใช้ค่าเฉลี่ย 30 ปีของกรมอุตุฯ ครับ ปริมาณน้ำฝนแต่ละปีจะแตกต่างกันไปบ้าง ดูได้ที่
http://www.tmd.go.th/province.php?id=32

ให้กดเลือกภาคก่อน แล้วเลือกจังหวัด แล้วกดเลือก"ค่าเฉลี่ย 30 ปี" แต่บางจังหวัดจะไม่มีข้อมูลนะครับ เช่น จ.นนทบุรี จะไม่มี ต้องใช้ข้อมูลจังหวัดใกล้เคียงอย่าง ข้อมูลของกรุงเทพฯ แทน

[boon_song]

ขอถามอีกครั้งครับ

ข้อมูลฝนตกของแต่ละจังหวัดหาได้จากที่ไหนครับ  ติดใจมาตั้งแต่อ่านเจอ ครั้งแรกๆแล้วแต่เกรงใจ ไม่กล้าถาม

คราวนี้พูดซ้ำอีก ไหนๆ ก็ไหนๆแล้ว ขอถามเลยดีกว่า อย่าให้คาใจเลย

ขอบคุณล่วงหน้าครับ

[Teerapan]- ปกติผมจะใช้ค่าเฉลี่ย 30 ปีของกรมอุตุฯ ครับ ปริมาณน้ำฝนแต่ละปีจะแตกต่างกันไปบ้าง ดูได้ที่
http://www.tmd.go.th/province.php?id=32

ให้กดเลือกภาคก่อน แล้วเลือกจังหวัด แล้วกดเลือก"ค่าเฉลี่ย 30 ปี" แต่บางจังหวัดจะไม่มีข้อมูลนะครับ เช่น จ.นนทบุรี จะไม่มีต้องใช้ข้อมูลจังหวัดกรุงเทพฯแทน

ขอบคุณครับ

[teerapan]

ก่อนจะไปดูเรื่องอื่น ขอขยายความที่ตอบน้อง siripan1112 ไปเรื่องการขุด swale โดยใช้คนขุดบ้างเป็นแบบ Cascading Swale คือมี swale เรียงต่อกันหลายๆ ชั้นจากสูงลงต่ำ  เนื่องจากเป็น swale ขนาดเล็กจึงอาจจะต้องมีระยะห่างระหว่าง swale ถี่หน่อย



เริ่มต้นจากขุดร่องตามแนวระดับโดยใช้แรงงานคน ร่อง swale กว้างอย่างน้อย 50-150 เซนติเมตร และมีความลึกประมาณ 30-50 เซนติเมตรให้เอาดินที่ขุดมากองเป็นคันดินทางด้านที่ต่ำกว่าด้านเดียว  เพื่อให้คนดินทำหน้าที่กั้นน้ำ โดยเราสามารถปลูกพืช (เช่น หญ้าแฝก) บนคันดินนี้ในภายหลังเพื่อช่วยเสริมความแข็งแรงของคันดิน  ข้อสำคัญคือด้านล่างของร่องจะต้องได้ระดับเดียวกัน  มิฉะนั้นจะกลายเป็น "ร่องระบายน้ำ" ไม่ใช่ swale และอย่าอัดดินในร่องจนแน่นแข็ง หรือลงไปเหยียบในร่อง เพราะเราต้องการให้น้ำซึม ไม่ใช่น้ำขัง ซึ่งแตกต่างกับการขุดสระ หรือขุดร่องระบายน้ำ


เพื่อรักษาระดับความลึกของร่อง และให้ร่องมีคุณสมบัติในการดูดซับน้ำลงใต้ดิน  เราจะใส่วัสดุอินทรีย์ที่อุ้มน้ำและย่อยสลายช้า เช่น ใบไม้แห้ง, กิ่งไม้, ขี้เลื่อย  ลงไปในร่องให้เต็ม  ถ้าเราไม่ใส่วัสดุพวกนี้เข้าไปน้ำฝนจะพัดเอาดินจากด้านบนมาลงร่อง  ทำให้ร่องตื้นเร็วกว่า


ตอนผมขุด swale ใหญ่ผมไม่ได้ใส่ไม้ลงไปเพราะ swale ของผมใหญ่มาก  ใช้เวลานานกว่าดินจะไหลมาในร่องจนเต็ม อีกอย่างผมหาไม้มาใส่ swale ขนาดใหญ่ได้ไม่พอ

เพื่อช่วยรักษาความชื้นมากไปอีก  ถ้ามีฟางก็เอาฟางมาคลุมสักหน่อย เป็นอันเสร็จขั้นตอนการขุด swale ด้วยแรงงานคน

[teerapan]

ปลูกพืชใกล้ swale

เราลองมาดูว่าควรจะปลูกพืชอะไรในส่วนไหนของ swale ผมอยากจะแบ่งออกเป็น 3 ส่วน คือ บนเนินดิน ในร่อง และดินบริเวณก่อนถึงร่อง (พืชหลายอย่างที่แนะนำจะเป็นช่วงที่ระบบเข้าสู่สมดุลแล้ว  ในช่วงแรกๆ พืชที่ต้องการน้ำมากอาจจะมีน้ำไม่พอ)



ดินบริเวณก่อนถึงร่อง จะมีโอกาสโดนน้ำเยอะบ้างในกรณีที่น้ำเต็มร่อง  อาจจะเป็นพื้นที่ชื้น แต่ไม่ใช่บริเวณน้ำขัง  พืชที่แนะนำควรจะเป็นพืชที่ชอบชื้นไม่ชอบแฉะ ได้แก่ ผักกูด ผักขลู่ ผักคราด หน่อไม้ฝรั่ง สาระเหน่ ขิง เป็นต้น

ในร่อง เป็นบริเวณที่อาจจะถูกน้ำขังได้หลายวัน  แต่บางช่วงก็จะมีน้ำแห้ง  พืชที่แนะนำให้ปลูกควรจะชอบน้ำ และทนน้ำท่วมขังระยะสั้นๆ ได้ เช่น เผือก ข้าว ผักบุ้ง อ้อดิบ ว่านน้ำ ไอริส แห้ว ผักกูดน้ำ เป็นต้น

บนเนินดิน เราต้องการป้องกันน้ำฝนกัดเซาะเนินดิน  พืชที่ปลูกควรจะเป็นพืชที่คลุมหน้าดิน มีรากช่วยยึดเกาะดินไว้  อาจจะเป็นพืชที่มี่รากลึกได้บ้าง เช่น มัน กล้วย ถั่ว ผักชีลาว สาคูจีน ใบบัวบก เตยหอม เพกา ตะไคร้ หญ้าแฝก หญ้างวงช้าง

ดินถัดจากเนินดิน ควรจะเป็นต้นไม้ขนาดใหญ่ที่มีรากลึก เช่น ไม้ผลต่างๆ

ทั้งหมดนั้นเป็นทฤษฎี ภาพแรกๆ ที่เพื่อนๆ เห็นตอนขุด swale ใหม่ๆ ดินที่ตักขึ้นมายังมีความชื้นอยู่บ้างเลยมีสีเข้ม  เมื่อได้อาบแสงแดดสักหน่อยก็โชว์สภาพที่แท้จริงของดินที่สวนแห่งนี้ซึ่งประกอบไปด้วยหินจำนวนมาก  นับเป็นข้อดีว่าดินเหล่านี้ยังมีแหล่งต้นกำเนิดเยอะ  น่าจะมีแร่ธาตุพื้นฐานเยอะอยู่ในรูปของหินที่ยังไม่ได้ย่อยสลาย  แต่ข้อเสียคือเยอะเกินไปจนขาดแคลนอินทรีย์วัตถุ  ส่วนดินเดิมแถวๆ บริเวณที่ขุด swale จะแข็งมากๆ ต้องใช้ชะแลง และอีเตอร์ในการขุดเท่านั้น

ผมพยายามปลูกพืชตามทฤษฎีเนื่องจากเป็นเดือนมิถุนายน - กรกฎาคมซึ่งน่าจะเป็นหน้าฝนแล้ว  และทดสอบทฤษฎีด้วยการพึ่งน้ำฝนเพียงอย่างเดียว  อีกอย่างท่อเมนก็โดนรถบรรทุก/รถขุดทับแตกหลายจุดตอนพวกเขาเข้ามาปรับพื้นที่ ทำให้ต้องขุดซ่อมเดินท่อใหม่เป็นระยะทางยาวประมาณ 270 เมตร  หาคนงานมาทำให้ไม่ได้นานหลายเดือน ทำให้ใช้งานปั๊มน้ำไม่ได้ (น้ำที่ใช้ในบ้าน ผมยังต้องขนมาเองจากกรุงเทพฯ) แท้งค์น้ำยังรั่วซ่อมไม่เสร็จทำให้ไม่มีน้ำสักหยด เลยยิ่งเป็นไฟท์บังคับให้ต้องเชื่อใจในทฤษฎีของ swale  พืชที่ทดลองปลูกโดยไม่รดน้ำเลยก็ตายเยอะ ที่รอดชีวิตมาได้ก็มีเพียงบางชนิดบางต้น

หญ้าแฝกปลูกที่อื่นๆ ตายยกแถว  ดินแห้งแตกเป็นทาง


หญ้าแฝกที่ปลูกที่ swale มีรอดบ้างเป็นบางต้น แต่ไม่งาม


มันต่อเผือกปลูกด้วยหัว รอดมาได้สักประมาณ 50-60%




ปอเทืองงอกบางส่วนประมาณ 50% น่าจะเสร็จมด กระรอก และแมลงไปเยอะ แต่ที่รอดมาได้ก็งอกงามพอเป็นกำลังใจ


ถั่วครก ถั่วปี รอดแล้งมาได้ประมาณ 60-70%




ต้นกล้วยงอกมาท้าทายแสงแดด


ต้นไม้หลายต้นที่ปลูก แห้งเหี่ยว เหลือเพียงไม้ค้ำยัน  ไม่น่าเชื่อว่านี่คือต้นฤดูฝนของเพชรบุรี


เมื่อเห็นสภาพแบบนี้ในช่วงแรกๆ ผมเริ่มถอดใจกับ swale ที่ขุดมาใหม่ๆ  และเริ่มหมดกำลังใจมากขึ้นเมื่อเห็นต้นไม้ที่ปลูกค่อยๆ ทยอยตาย  การป้องกันความชื้นด้วยการคลุมฟาง และเล่มเกมต่อถั่วดูเหมือนจะไม่สามารถทานแสงแดดอันร้อนแรงของเมืองเพชรบุรีได้  เพื่อนบ้านที่ขึ้นมาปั๊มน้ำรดต้นไม้ที่สวนของเขาทุกๆ 2 วันเริ่มมาแซวว่าผมกำลังทำอะไรอยู่ ผมเองก็เริ่มสงสัยว่าคงจะต้องกลับไปติดสปริงเกอร์เหมือนที่เจ้าของเดิมทำไว้แน่ๆ

ปล. ข้อสังเกตุคือปอเทืองที่ตรงขอบ ตรงมุมจะงอกได้มากกว่าปอเทืองที่โรยไว้ตรงกลางเนิน โดยที่ผมหาคำอธิบายไม่ได้  แต่ปู่บิลเคยสอนไว้เรื่อง "ทฤษฎีขอบ" โดยไม่ได้อธิบายเหตุผลทางวิทยาศาสตร์รองรับ  บอกเพียงว่าตรงขอบรอยต่อต่างๆ จะมีสิ่งชีวิตเจริญงอกงามได้ดีกว่าตรงอื่นเสมอ เช่น ขอบรอยต่อระหว่างหินกับดิน ขอบชายป่า ขอบสระน้ำ  ปลูกบิลจึงบอกว่าในการออกแบบให้เลือก pattern ที่จะสร้างขอบได้เยอะๆ จะได้สร้างความหลากหลายทางชีวภาพในพื้นที่ได้มากกว่า pattern ที่มีขอบน้อย  ผมเองก็ยังไม่เข้าใจทฤษฎีนี้ซึ่งดูเหมือนจะนำไปประยุกต์ใช้งานได้ แต่อธิบายเหตุผลไม่ได้

[keattikorn]

[Teerapan] - ขอบคุณมากครับ ขอพรอันประเสริฐคืนแด่ผู้กองเป็นพันเป็นหมื่นเท่าครับ 

[ktikamporn]

ถ้าต้นทุนที่สำคัญที่สุดของพี่คือ เวลา

ผมว่าขุดบ่อน้ำซึม หรือขุดสระ แล้วปั้มน้ำไปรดต้นไม่ก่อนดีกว่า
ใช้ท่อ pe ปั้มน้ำตั้งเวลา ปั้มทีละน้อยแต่ถี่ ๆ งามกว่ากันเยอะ(ที่น้ำเท่ากัน งามกว่าปั้มวันละครั้งมาก)
ไม่ต้องปลูกเต็มพื้นที่ ปลูกเป็นกลุม หรือเป็นแนวตามท่อน้ำ แล้วให้มันขยายไปเอง (หรือขุดหลุม หรือ verticulmuch แล้วเอาท่อ pe มาเติม)

ถ้ารอระบบ Passive แนว Permie ผมว่าต้องรอเป็นสิบปีกว่าอินทรีย์วัตตถุจะคลุมหนาพอที่จะเรียกว่าอุดมสมบูรณ์ (ประมาณจากรูปที่เห็นนะ) ปีนึงฝนตกหนึ่งฤดู หน้าแล้งขาดน้ำ ตาย สะสมอิททรีย์วัตถุ ปลูกใหม่ หน้าฝนมา หน้าแล้งตาย สะสมอินทรีย์วัตถุ .... ล้มลุกคลุกคลานสิบปีตั้งตัวได้
แต่ถ้ามีปั้มมันเหมือนเร่งวันเร่งคืน ไม่ต้องรอฤดุฝน พอมันตั้งตัวได้ค่อยปล่อยไม่ต้องรดน้ำ

เหมือนคนจะตั้งตัวแหละ ทุนก้อนแรกนี่แหละประเด็นสำคัญ ถ้ายืมใครได้ก็ง่ายหน่อย ถ้ายืมใครไม่ได้ก็เก็บกันหน้ามืดถ้าลงทุนแล้วไม่ล้มก็ไปรวยอีกทีตอนแก่ลูกหลานใช้เงินแทนกันไป ถ้าลงทุนแล้วล้มก็หมดเวลาแล้วตั้งต้นใหม่ไม่ทัน


ท่อPE มีหลายขนาด ถูก เจาะรูง่าย มีหัวให้ใช้หลายแบบ ฉีดฝอย 180 องศา 360องศา ต่อท่อย่อย ต่อน้ำหยด ฯลฯ

[teerapan] -   น้องโอ๋...ถ้าผมต้องการแค่เป้าหมายว่ามีสวนที่ต้นไม้งามก็คงใช้วิธีการจ้างเขาทำให้หมดสบายกว่านี้อีกเยอะครับ  เวลาที่ผมต้องการคือเวลาที่จะหาหนทางที่จะไม่ใช้ไอ้พวกท่อ PE ที่น้องบอกนะสิ  ผมกำลังค้นหาวิธีการที่คน 1 คนจะสร้างระบบนิเวศน์ที่สร้างอาหารอย่างยั่งยืน โดยใช้พลังงาน และวัสดุจากน้ำมัน (เช่น พลาสติก) น้อยที่สุด บนพื้นที่ว่างเปล่าขนาด 10 ไร่ขึ้นไป

สิ่งที่ผมกำลังตามหาไม่ใช่สวนที่สมบูรณ์สำหรับตัวเอง  แต่เป็นวิธีการที่รุ่นถัดไปสามารถเอาไปทำซ้ำได้ในกรณีที่คนรุ่นเราทำให้พื้นที่ส่วนใหญ่เสื่อมโทรมไปหมดแล้ว เป็นยุคที่พลาสติก พลังงาน และน้ำหายาก ในยุคของพวกเขา พวกเขาคงจะไม่สามารถเข้าถึงทรัพยากรที่จะใช้วิธีการแบบที่โอ๋แนะนำได้  เวลาที่ผมบอกว่าน้อยก็ เพราะกว่าเราจะรู้ผลจากทดลองจาก 1 site ก็ต้องใช้เวลา 3-5 ปี จากนั้นยังจะต้องทดลองทำซ้ำใน site ใหม่ๆ อีก เพื่อพิสูจน์ว่าวิธีการนี้สามารถใช้งานได้จริง  กว่าเราจะเผยแพร่ได้ก็ต้องกินเวลาอย่างน้อย 10-20 ปี

ในตัวอย่างเทียบเคียง ผมเองก็มีเครื่องตัดหญ้าทั้งแบบรถเข็น ทั้งแบบสะพานบ่า  หลังจากเรียนรู้ว่ามันใช้งานอย่างไร  ทดลองใช้จริง  ในวันนี้ผมกลับใช้เคียวเป็นหลัก  เพราะว่าผมต้องการทดสอบว่าคนที่ไม่ค่อยแข็งแรงแบบผมจะทำได้มั๊ย  ถ้าผมสามารถใช้เคียวเป็นหลักแล้วจัดการสวนขนาด 18 ไร่ได้  คนที่อายุน้อยกว่าผมก็ต้องทำได้  คำถามที่ผมต้องถามตัวเองหนักๆ ไม่ใช่ "ผมจะใช้เคียวตัดวัชพืชให้หมดโดยไม่ใช้เครื่องตัดหญ้าในพื้นที่ 18 ไร่ได้อย่างไร?"  แต่จะเป็นว่า "ผมจะลดการใช้เคียวให้เหลือน้อยที่สุดและไม่ใช้เครื่องตัดหญ้า แล้วยังบริหารจัดการสวนขนาด 18 ไร่ให้สร้างผลผลิตได้อย่างไร?"

ในวันนี้ผมมีที่ดินไม่ไกลจากอ่างเก็บน้ำ แต่ปีนี้ผมยังไม่เคยสูบน้ำในอ่างเก็บน้ำมาใช้แม้นแต่หยดเดียว  ผมใช้น้ำฝนที่ตกในที่ดินของผมเท่านั้น  และยังตั้งใจว่าจะเอาตัวรอดหน้าแล้งปีนี้ไปให้ได้จนถึงหน้าฝนปีหน้าโดยไม่ใช้น้ำในอ่างเก็บน้ำเลย  แนวการใช้น้ำอย่างมีประสิทธิภาพจึงเป็นอะไรที่ผมกำลังตามหา

เรื่องมันอาจจะเข้าใจยาก แต่ขอให้เปรียบเทียบเหมือนกับว่า ถ้าผมมีเงินไม่จำกัดสามารถซื้ออาหารอร่อยกินได้ทุกชนิด ไม่จำกัดจำนวน แต่ผมกลับอยากกินเพียงผักสดที่ปลูกด้วยตนเอง ผมเองก็ตอบไม่ได้ว่าทำไม  ฮ่าๆๆๆ  ผมคิดว่าผมคงไม่ได้ตามหาผักแต่กำลังบริโภควิถีของการปลูกผักกินเอง

อืม แสดงว่า พี่กำลังสร้าง "แนวทาง" ไม่ใช่ตัวสวน(เป็นเรื่องรอง) หรือพูดอีกแบบคือ สร้าง"วิธีสร้างสวน"(โดยธรรมชาติ)
แต่ผมเกรงว่าเราอาจไม่มีเวลามากขนาดนั้นนะ

ปล. ไม่อยากจะบอกเลยว่าผมเพิ่งซื้อเคียวมาเกี่ยวหญ้าเหมือนกัน แถมเริ่มทำรั้วแบบกินได้ แล้วก็ลดการตัดหญ้าลงแล้ว เริ่มซึมซับโดยไม่รู้ตัวนะเนี่ย

[teerapan]

ฝาก Geoff Lawton's DVD "Harvesting Water - The Permaculture Way." ไว้ให้ดูเล่นๆ

Harvesting Water DVD - The Swale Plume

[tid-ko]

ปีใหม่นี้ขอให้มีความสุขตลอดปีและตลอดไปครับ

[Nine.]

เรื่องมันอาจจะเข้าใจยาก แต่ขอให้เปรียบเทียบเหมือนกับว่า ถ้าผมมีเงินไม่จำกัดสามารถซื้ออาหารอร่อยกินได้ทุกชนิด ไม่จำกัดจำนวน แต่ผมกลับอยากกินเพียงผักสดที่ปลูกด้วยตนเอง ผมเองก็ตอบไม่ได้ว่าทำไม  ฮ่าๆๆๆ  ผมคิดว่าผมคงไม่ได้ตามหาผักแต่กำลังบริโภควิถีของการปลูกผักกินเอ�

ผมเข้าใจเอาเองว่า
อาจคล้ายๆกับจุดหมายนั้นๆ  อาจจะมีหลายวิธี มีหลายเส้นทางที่จะไปถึง  ไปทางหนึ่งก็จะได้อะไรต่างอีกทางหนึ่ง

[Teerapan] - ประมาณนั้นน้องนพ มันเป็นเรื่องของจิตวิญาณในการเข้าถึงสภาวะที่เป็นหนึ่งเดียวของธรรมชาติ   

[pong2510]

เมื่อเห็นสภาพแบบนี้ในช่วงแรกๆ ผมเริ่มถอดใจกับ swale ที่ขุดมาใหม่ๆ  และเริ่มหมดกำลังใจมากขึ้นเมื่อเห็นต้นไม้ที่ปลูกค่อยๆ ทยอยตาย  การป้องกันความชื้นด้วยการคลุมฟาง และเล่มเกมต่อถั่วดูเหมือนจะไม่สามารถทานแสงแดดอันร้อนแรงของเมืองเพชรบุรีได้  เพื่อนบ้านที่ขึ้นมาปั๊มน้ำรดต้นไม้ที่สวนของเขาทุกๆ 2 วันเริ่มมาแซวว่าผมกำลังทำอะไรอยู่ ผมเองก็เริ่มสงสัยว่าคงจะต้องกลับไปติดสปริงเกอร์เหมือนที่เจ้าของเดิมทำไว้แน่ๆ

ปล. ข้อสังเกตุคือปอเทืองที่ตรงขอบ ตรงมุมจะงอกได้มากกว่าปอเทืองที่โรยไว้ตรงกลางเนิน โดยที่ผมหาคำอธิบายไม่ได้  แต่ปู่บิลเคยสอนไว้เรื่อง "ทฤษฎีขอบ" โดยไม่ได้อธิบายเหตุผลทางวิทยาศาสตร์รองรับ  บอกเพียงว่าตรงขอบรอยต่อต่างๆ จะมีสิ่งชีวิตเจริญงอกงามได้ดีกว่าตรงอื่นเสมอ เช่น ขอบรอยต่อระหว่างหินกับดิน ขอบชายป่า ขอบสระน้ำ  ปลูกบิลจึงบอกว่าในการออกแบบให้เลือก pattern ที่จะสร้างขอบได้เยอะๆ จะได้สร้างความหลากหลายทางชีวภาพในพื้นที่ได้มากกว่า pattern ที่มีขอบน้อย  ผมเองก็ยังไม่เข้าใจทฤษฎีนี้ซึ่งดูเหมือนจะนำไปประยุกต์ใช้งานได้ แต่อธิบายเหตุผลไม่ได้ [/color]

     มาให้กำลังใจครับสู้ต่อไปเพื่อคนรุ่นหลัง เป้าหมายมีไว้แก้ไข ขอให้มีความสุขในปีใหม่นี้ สำหรับคนรักธรรมชาติ
"ทฤษฏีขอบ" อะไรที่มีการเปลี่ยนแปลงช้าสิ่งมีชีวิตสามารถปรับตัวเพื่อความอยู่รอดได้ สรรพสิ่งจะมีชีวิตรอดต้องช่วยตัวเองและปัจจัยภายนอกร่วมด้วยแต่ต้องมีการเปลี่ยนแปลงช้าๆ

[Numdoitung]

[viranya]

[siripan1112]

สุขสันต์วันคริสต์มาสและ สวัสดีปีใหม่ครับ

[spyman]

เข้ามาอ่านและชื่นชม ลูกเดียว

[deemeechai]

ขอให้ได้เงินกองเท่าภูเขา
สวนป่าเฌองดอย

[somphong_t]